Hoe vrij ben jij?
Hoe vrij ben jij? Deze vraag las ik van de week in een schoolboekje van mijn zoon. Ze behandelen met de klas een thema over de tweede wereldoorlog. Het is een vraag die me de afgelopen weken veel bezighoudt. Terwijl er buiten in de wereld veel gebeurt is er ook in mijzelf van alles en nog wat aan het borrelen geslagen. Ben ik vrij? Wat betekent vrijheid voor mij? Wanneer is er sprake van onderdrukking? Kan iemand anders mij onderdrukken? Of kan ik alleen mezelf onderdrukken?
Vechten voor vrijheid
Verderop in het boekje las ik “vechten voor vrijheid” en ook dat is iets waarover ik veel nadenk. Is vechten ooit een oplossing? Kun je iets goeds bereiken door je te verzetten. Schep je dan niet juist dualiteit, goed en slecht. Hoe zit het met ‘what you resist persist’? Moet je niet altijd meebewegen? En je volledig overgeven aan het ‘grote plan’?
Een kans
Ik besefte dat deze vragen al lange tijd in mij leven en voor conflicten zorgen. Tot nu toe was ik me er slechts deels van bewust. Door de huidige omstandigheden in de wereld, wordt mijn innerlijke strijd beter zichtbaar en heb ik de mogelijkheid om hem voor eens en altijd uit te vechten. Hetzelfde zal gelden voor veel mensen, want iedereen heeft zijn eigen onbewuste onopgeloste conflicten. Sommige mensen strijden momenteel tegen eenzaamheid. Anderen tegen angst voor ziekte of verlies. Weer anderen tegen verveling of financiële onzekerheid. En ga zo maar door.
Hierin ligt een kans. Uitdagende omstandigheden brengen onze innerlijke conflicten aan het licht. We beseffen dat ze er zijn en dat ze ons beperken. We voelen dat ze ons verkrampen en ons een heleboel negatieve emoties en gedachten bezorgen. Dan hebben we de mogelijkheid om onszelf uit hun greep te bevrijden, want zolang ze bestaan, zijn we niet vrij.
Wie mijn blog over zwarte gaten en het holografische universum heeft gelezen begrijpt de mogelijke implicaties hiervan.
Als wij allemaal verbonden zijn
En dat wat in jou is, is ook in mij
Dan zal het oplossen van jouw of mijn innerlijke conflict ons allemaal opluchten, verlichten of bevrijden
Mijn conflict
Vaak heb ik moeite met moeten. Dat begon, naar wat ik mij herinner, op de middelbare school. Daar ervoer ik de lessen als een enorme verspilling van mijn tijd en energie. Ik voelde me gedwongen hard te studeren op kennis die me nutteloos leek. Er bleef te weinig tijd over voor inspiratie en reflectie, waaraan ik veel behoefte had. Waarom deed ik het dan toch? Tja, ik wilde niet falen, niet teleurstellen, mijn ouders niet bezorgd maken, niet tegen de stroom ingaan, mijn toekomst niet onzeker maken. Dus dwong ik mezelf en bekritiseerde ik mezelf: je bent lui, je bent een slappeling, je bent een angsthaas. Ik schreef gedichten over gevangen en verborgen zijn en over wapens van papier.
Later in mijn leven werd dit onopgeloste conflict vaak opnieuw geactiveerd. En dat gebeurde ook bij de introductie van de coronamaatregelen. Een deel van mij stond dus, zo moet ik nu wel toegeven, niet op het bewuste eilandje…
Verziend of bijziend?
Door mijn ervaringen met vrijheidsbeperking en (zelf)onderdrukking, waarvan de middelbare school er slechts eentje was, ben ik er gevoelig voor. Mijn innerlijke radar slaat sneller alarm op dit vlak dan die van mensen zonder deze ervaring. In de huidige ontwikkelingen voel ik een dwang die anderen als een verzoek ervaren. Ik zie een controlestaat in de maak, terwijl anderen slechts tijdelijke maatregelen zien. In mijn ogen zijn er verontrustende verbanden, daar schreef ik iets over in mijn blog Eyes wide open. Maar toegegeven, mijn gevoeligheid zou ook een overgevoeligheid kunnen zijn. De waarschuwing die ik deed in mijn vorige blog moet dan ook op die manier genomen worden: als een waarschuwing. Iets om in je achterhoofd te houden, zodat je goed overwogen keuzes zult maken met betrekking tot (bijvoorbeeld) een trackingsapp of vaccinatie.
Zoals mijn conflict liet zien zit onderdukking ook in onszelf verstopt. Meer voorbeelden zijn: ten koste van jezelf de lieve vrede bewaren, aan verwachtingen voldoen, of aan zekerheid en veiligheid vasthouden. Je komt onderdukking zelfs tegen in nog diepere lagen: onze overtuigingen en geloofssystemen.
Oordeel niet en trek je niets aan
Van mijn schoonzusje heb ik eens twee boekjes geleend en gekregen (de één geleend, de ander gekregen). De Vier Inzichten en De Vijf Inzichten van Don Miguel Ruiz en zijn zoon Don Jose Ruiz. Prachtige boekjes, waarin wordt beschreven hoe we als kind de geloofssystemen overnemen van onze ouders, de maatschappij, onze cultuur en de wereld. We leerden wat wel en niet onze aandacht verdient, wie we zijn en wat we kunnen.
We vormden ons een beeld van onszelf en van alles om ons heen. Uit al dat we zijn, kozen we slechts een deel en maakten dat tot onze identiteit. En uit al dat het universum is kozen we slechts een deel en maakten dat tot onze werkelijkheid. Hiermee onderdrukten we alles wat niet in het plaatje paste. En dat doen we ons leven lang. Dit kan ik niet… Zo ben ik niet… Dat is onmogelijk… Dat bestaat niet…
We onthouden wat we geleerd en ervaren hebben in het verleden. Onze herinneringen worden wie we zijn en we hebben geen idee dat alles en iedereen vers geboren wordt in het moment. Dat er niets anders is dan het nu. We weten niet dat we alles zijn en alles kunnen. Alle gedachten, emoties en gedragingen leven slechts aan het oppervlakte van een grote oceaan. Wij creëren er golfjes van en we denken dan dat we die golfjes zijn. Maar in werkelijkheid zijn we de oceaan.
Het grootste cadeau dat we iemand kunnen geven is hem of haar te zien zoals hij of zij werkelijk is. Zonder dat we veronderstellingen doen, oordelen hebben, interpreteren of voor- en afkeuren voelen. Te zijn als een onbeschreven blad of een onbeslagen spiegel…. dit kunnen we alleen als we helemaal vrij zijn. Jezus was vrij en daardoor kon hij anderen genezen en bevrijden. Op die manier gaf hij zijn vrijheid door.
Overgave en weerstand
Moet er een onvoorwaardelijke overgave zijn aan alles wat komt en gaat? Of is het ook zen om af en toe in opstand te komen? Deze vraag heeft me flink beziggehouden de afgelopen weken.
Met mijn gevoeligheid voor onderdrukking hebben de woorden ‘weerstand’ en ‘verzet’ een negatieve connotatie. Ze geven mij het gevoel alsof er een watermassa op me afkomt die ik zou willen tegenhouden. Iets wat overduidelijk veel zinloze energie zal kosten. In de psychologie gebruikt men het woord ‘weerstand’ vaak als iemand wantrouwig is, of iets niet onder ogen wil zien. En ook in spirituele filosofieën wordt het bieden van weerstand of zich verzetten vaak vertaald als niet vertrouwen, niet ondergaan, niet accepteren, afwijzen van dat wat is. Het kan je ongelukkig en ziek maken.
Maar toch voelt ook deze uitspraak van Gandhi voor mij als waarheid:
Meebewegen en bemoeien
Een vriendin van mij gebruikt andere woorden voor overgave en weerstand. Zij spreekt over meebewegen en bemoeien. En dankzij deze woorden kan ik voelen hoe het zit. Door ‘weerstand bieden’ te vervangen door ‘je ermee bemoeien’ verandert er iets in mij. Ik voel er onmiddellijk meer ruimte en vrijheid in. Weg is de opdringerige waterhoos. Nu is er iets gaande in de verte waar ikzelf wel of niet naartoe kan bewegen. Ook het woord ‘meebewegen’ voelt voor mij vrijer dan ‘overgeven’ of ‘loslaten’. Minder passief. Bij ‘overgave’ voel ik weer die waterhoos en ik laat me nu maar meestromen. Ik geef op, verzet me niet langer. Maar met ‘meebewegen’ is het alsof ik meer keuze en inspraak heb. Door het veranderen van de woorden realiseerde ik me onmiddellijk dat je je met iets kunt bemoeien en tegelijk toch meebeweegt. De vraag is namelijk met wat beweeg je mee? En dat is niet de watermassa! Niet met de omstandigheden die zich van buitenaf aan je opdringen. Dat waarop je meebeweegt ligt binnen in jou. Meebewegen is het volgen van je hart, je hogere zelf of hoe je het ook wil noemen. Soms zegt je binnenste ‘ja’ tegen dat wat op je afkomt en soms zegt het ‘nee’.Dus dat is wat vrijheid voor mij betekent: het volgen van mijn hart. Mijn vrijheid zit van binnen en alleen ikzelf ben er verantwoordelijk voor.
Ik hoop dat het je lukt.
Prachtig.
Vrijheid is altijd een contradictie. Zodra het ‘bestaat’ bestaat er ook iets tegenover-gesteld van Vrijheid.
Dat zorgt ervoor dat je dus in vrijheid kan zijn of niet!
Dat is een regel. Wij moeten hoe dan ook altijd òf in vrijheid zijn, of niet!
Dat moet!
Als jij een probleem hebt met moeten, dan ben je dus niet vrij!
Sterker nog, de ultieme vrijheid die haalbaar is, is wanneer de definitie Vrijheid helemaal zou bestaan! Daar staan we dan als mens, met ons ‘slim gedrag’….